قسمت چهارم «ره‌پیش» روی آنتن قزوین رفت
قسمت چهارم مجله تصویری «ره‌پیش» با محوریت بازخوانی جنگ دوازده‌روزه ایران و رژیم صهیونیستی از منظر هنر و هنرمندان از شبکه استانی قزوین پخش شد؛ مشروح قسمت چهارم این مجله در گزارش زیر درج شده است.
به گزارش روابط عمومی حوزه هنری استان قزوین، قسمت چهارم مجله تصویری «ره‌پیش» با محوریت بازخوانی جنگ دوازده‌روزه ایران و رژیم صهیونیستی از منظر هنر و هنرمندان، ۱۱ شهریور ۱۴۰۴ ساعت ۱۸ از شبکه استانی قزوین پخش شد.
این قسمت با حضور مجری کارشناس بخش “حماسه و جنگ” امیر کمالی الموتی مستندساز، مهمان بخش “روایت جنگ”، محمد علی حضرتی ها نویسنده و پژوهشگر و مهمان بخش “هنر و جنگ” و محمدحسین سیمیار مسئول باشگاه رشد نوجوان حوزه هنری استان قزوین روی آنتن رفت.
از عاشورا تا امروز؛ الهام هنرمندان از حماسه آزادگی
در ابتدا محمدعلی حضرتی‌ها نویسنده و پژوهشگر قزوینی اظهار کرد: تجاوز رژیم اسرائیل به میهن عزیز ما، علی‌رغم اینکه در تحلیل‌های سیاسی قابل پیش‌بینی بود اما زمان و چگونگی‌اش تا حدی غیرمنتظره تلقی می‌شد و طبیعی است تا مدتی مردم در شوک این اتفاق باشند.
وی افزود: تصور می‌کنم دوستان هنرمند ما هم از این قاعده مستثنی نباشند، همان‌طور که همه ما با ناباوری این شیوه غیرانسانیِ تهاجم، حمله به منازل مسکونی و کشته شدن زنان و کودکان بی‌دفاع در این حملات را با دشواری توانستیم هضم کنیم.
حضرتی‌ها گفت: طبیعی است که در انعکاس هنری این واقعه نیاز به زمانی باشد تا جوانب مسئله به‌خوبی روشن شود و نسبت به آن آثار هنری به وجود بیاید.
وی بیان کرد: در دوران جنگ هشت‌ساله هم به‌صورت روزنویس تجربه‌ها، مشاهدات و کنش‌هایم را ثبت می‌کردم و دفتری از آن روزگار به یادگار دارم. با آن تجربه سعی کردم در اینجا هم با رویکرد دیگری، چون نوع کنش‌ها متفاوت بود و آن زمان جنگ زمینی و نفرمحور بود و اینجا جنگ هواپایه و تکنیک‌محور، داده‌ها را جمع‌آوری و مستندسازی کنم تا زمینه‌ای فراهم شود که بتوانم به‌صورت دقیق به روایت این رویداد بپردازم.
این پژوهشگر قزوینی اظهار کرد: رویدادهایی که در سه سال اخیر در منطقه رخ داد آن‌قدر غیرمنتظره و سریع صورت گرفت که می‌توان گفت حداقل برای ما که غیرسیاسی هستیم غیر قابل پیش بینی بود اما سیاستمداران بر اساس تحلیل‌‌ها می‌توانستند پیش‌بینی کنند؛ تقریباً از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ تا کنون، روند تغییرات چنان سرعت داشته که می‌توان گفت ما محو سرعت رویدادها شدیم.
وی تصریح کرد: در عین حال، عمق فاجعه نکته دیگری است که همه ما و جهان درک کردیم و آن این است که اسرائیل به هیچ معیار اخلاقی در این جنگ‌ها پایبند نیست و حتی روابط بین‌الملل را هم عملاً زیر پا می‌گذارد.
این نویسنده قزوینی تصریح کرد: اسرائیل تمام قانون‌مندی‌ها، هنجارها و موازین مورد احترام جهان را نقض کرده است و چرخه‌ای خشونت‌آفرین را به وجود آورده که باید انعکاس آن را در آثار هنری هنرمندان جهان دید.
وی بیان کرد: از منظر یک خواننده و پیگیری‌کننده دانش تاریخ معتقدم که نمی‌شود رویدادهای تاریخی را مشابه‌سازی کرد، جهان و هستی را رودخانه‌ای می‌دانم که هیچ‌گاه تکرار نمی‌شود و هر رویدادی در بستر زمانی خود و با دلایل خودش رخ می‌دهد.
حضرتی‌ها مطرح کرد: جنگ ۱۲ روزه جنگی کاملا متفاوت بود؛ به‌خاطر اینکه سرنوشتش روی زمین رقم نخورد، بلکه یک جنگ هواپایه، جنگ موشک‌ها و جنگنده‌های مختلف بود با توانمندی‌هایی که برخی از آن‌ها تاکنون در عمل آزموده نشده بودند.
وی افزود: اگر بخواهیم مشابه‌سازی کنیم شاید بتوان آن را با جنگ چالدران مقایسه کرد؛ جایی که ایرانیان برای نخستین بار با فناوری توپخانه مواجه شدند زیرا پیش از آن جنگ‌ها رویاروی و نزدیک بود و تیر و کمان و نیزه فاصله را تعریف می‌کرد، اما در چالدران آتش توپخانه سرنوشت جنگ را تغییر داد و ایرانیان از همان حادثه آموختند و توانستند در رویدادهای بعدی جبران کنند.
این پژوهشگر قزوینی خاطرنشان کرد: موقعیت ایران در چهارراه ارتباطی جهانی قرار دارد و آنچه در ژئوپولیتیک منطقه‌ای گفته می‌شود این است که همواره کشورهای همسایه و حتی غیرهمسایگان نسبت به ایران طمع داشته‌اند. در طول تاریخ شاهد تحمیل جنگ‌های متعدد و نابرابر بر کشورمان بوده‌ایم، اما شعور ایرانی و قدرت انطباق ایرانی با مقتضیات زمان توانسته است این کشور را از گرداب مهلکه‌های گوناگون خارج کند و آن را بر تارک تاریخ بنشاند.
وی تاکید کرد: یقین دارم ایران عزیز ما همچنان به روال پیشینه تاریخی خود حضوری قدرتمند و پرشکوه در عرصه جهانی خواهد داشت و این جنگ نابرابر را هم با پیروزی از سر خواهد گذراند.حضرتی‌ها بیان کرد: در جنگ هشت‌ساله نیز مطرح می‌شد که برای ایجاد آثار هنری، شعر به‌دلیل برخورداری از احساسات و عاطفه خیلی زود منجر به تولید اثر می‌شود، اما داستان و رمان نیاز به زمان دارد تا گرد و غبار فروبخوابد و شخصیت‌پردازی که جان‌مایه ادبیات داستانی است، خود را نشان دهد، البته این قاعده حتمی نیست چراکه در جنگ هشت‌ساله، شعر ما به‌موقع و خوب واکنش نشان داد و در همین جنگ هم به همین ترتیب بود؛ شعر به‌سرعت با موسیقی هماهنگ شد و در قالب تصنیف و سروده‌های میهنی هم‌نوا با مردم آمد.
وی تصریح کرد: از نظر زمانی نیز با رسیدن به محرم، آواهای عاشورایی و نغمه‌های مرثیه‌ای در بستر ادبیات عاشورا شکل گرفت و با واقعیت روز پیوند خورد و آثار درخشانی عرضه کرد.
این نویسنده قزوینی تصریح کرد: مثلا سال ۱۳۶۰ زنده‌یاد احمد محمود رمان «زمین سوخته» را درباره جنگ نوشت، اتفاقاً در اثر تجاوز به منزل شهید تهرانچی تصویرهایی منتشر شد که در این تصاویر کتاب‌هایی چون مثنوی، کتاب‌های درسی، نقاشی کودکان و یک رمان «زمین سوخته» به بیرون پرتاب شده بود که این تصاویر برای من تداعی‌کننده خاطرات جنگ هشت‌ساله بود و نشان می‌داد که ادبیات تا چه اندازه در متن زندگی ما جریان دارد.
وی اظهار کرد: در خصوص تاثیرپذیری از ادبیات عاشورا باید گفت که این مبحث در زمان‌های مختلف خود را نشان می‌دهند. البته واقعه عاشورا یک واقعه فرازمانی و فرامکانی است و حتی از مرزهای ملی ما فراتر رفته است همان‌طور که در نهضت صلح‌طلبانه گاندی می‌گوید الگوی ما امام حسین است، یا اقبال لاهوری حسین را پرچمدار آزادگی معرفی می‌کند، یا زنده‌یاد علی‌اکبر دهخدا همین نگاه را دارد که برای حفظ میهن، الگویی چون حسین را فرا راه خود می‌داند و مرگ را بر اسارت به دست دشمن ترجیح می‌دهد.
حضرتی‌ها خاطرنشان کرد: البته باید این تأثیرپذیری را در بستر زمانی خود نیز دید؛ به‌عنوان مثال در جنگ‌های ایران و روس عنصر عاشورا چندان نقش‌آفرین نبود، اما از دوره مشروطه به بعد پررنگ‌تر شد و تاکنون که به اوج رسیده است.
بدون وطن بودن یعنی زندگی نکردن
امیر کمالی الموتی مستندساز قزوینی اظهار کرد: همه ما نسبت به خاک و وطن تعلق خاطر داریم و هر رویش و سرسبزی نشان می‌دهد مدیون خاک است و ما نیز همین‌طور هستیم و همه چیز را مدیون خاک وطن می‌دانیم.
وی افزود: خاک و وطن مفهومی مقدس است، ایران عزیز ما بسیار ارزشمند است و اسرائیل برای وجب به وجب خاک ما برنامه‌ریزی دارد تا خاک وطنمان را تکه تکه کند.
این مستندساز قزوینی بیان کرد: رمان «جنگ و صلح» از جمله رمان‌های مشهور جهان است که مفاهیم عمیقی در آن وجود دارد؛ از کشمکش‌های درونی اشراف و فقرا گرفته تا جنگ، همه این‌ها در تهاجم فرانسه به روسیه در سال‌های ۱۸۰۵ تا ۱۸۱۲ خلاصه می‌شود و این کتاب جزو پرشخصیت‌ترین آثار تاریخ است.
وی اظهار کرد: کتاب «راه دشوار آزادی» نیز از جمله آثار ارزشمند است که در آن ماندلا از دوران کودکی و نوجوانی خود می‌گوید تا رسیدن به مراتب بالای مبارزاتی در آفریقا ادامه می‌دهد و درباره مرارت‌هایی که در راه وطن، آزادی و آرمان جمعی تحمل کرده است، سخن می‌گوید.
کمالی الموتی تصریح کرد: کتاب «آتش بدون دود» نوشته نادر ابراهیمی نیز اثری است که در ترکمن‌صحرا می‌گذرد و صلابت و ایستادگی مردم آن خطه را در مقابل ظلم و عشق به خاک در دهه ۴۰ به تصویر می‌کشد؛ نام کتاب نیز به‌دلیل مبارزه‌ای است که خاموش اما سوزان است.
وی بیان کرد: کتاب «سفر به گرای ۲۷۰ درجه» نوشته احمد دهقان از ماندگارترین آثار دفاع مقدس است. تعاریف زیادی از این اثر شده است، این کتاب در سال ۱۳۷۵ به‌عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران برگزیده شد و یکی از معتبرترین آثار در زمینه دفاع مقدس به شمار می‌رود که مفاهیم عشق به وطن در آن موج می‌زند.
این مستندساز قزوینی مطرح کرد: تمام شاعران ما، زن و مرد، چه در گذشته و چه امروز، مفاهیم وطن را در آثار خود مطرح کرده‌اند؛ از ایرج میرزا و نیما گرفته تا سیمین بهبهانی و دیگر شاعران.
وی بیان کرد: ما طعم‌های مختلفی از ایران را در آثار سینمایی تجربه کرده‌ایم؛ برخی با مفهوم مقاومت و رشادت برای وطن. فیلم‌هایی چون «آژانس شیشه‌ای»، «روز صفر»، «ایستاده در غبار»، «در چشم باد»، «وضعیت سفید»، «مادرانگی» و «زنانگی» جورچینی از ایران واحد را تشکیل می‌دهند و وطن را از ابعاد مختلف، از امنیت و همدلی تا فداکاری و ایثار به تصویر می‌کشند.
کمالی الموتی اظهار کرد: در فیلم قویدل گفته می‌شود «همه می‌میرند ولی همه واقعا زندگی نمی‌کنند» و من معتقدم بدون وطن بودن واقعا زندگی نکردن است.
نوجوانان بیشترین آسیب‌دیدگان جنگ هستند
محمدحسین سیمیار، مسئول باشگاه رشد نوجوان حوزه هنری قزوین اظهار کرد: همان‌طور که در جنگ اخیر همه تجربه کردیم، زمانی که شرایط بحرانی و جنگی می‌شود، چالش‌هایی برای افراد در تصمیم‌گیری به وجود می‌آید، کودکان به دلیل سن کم از وقایع جنگ باخبر نمی‌شوند، بزرگ‌ترها در دل جنگ هستند و کنشگری می‌کنند اما بیشترین قشری که آسیب می‌بیند نوجوان است.
وی افزود: نوحوان آسیب بیشتری می‌بیند چراکه از کودکی بیرون آمده و مسائل را متوجه می‌شود اما نمی‌تواند کنشگری داشته باشد، به همین دلیل با توجه به اطلاعاتی که دریافت می‌کند، آینده برای او قابل پیش‌بینی نیست و دائما در معرض نگرانی، پالس‌های منفی و حالت انفعالی قرار دارد.
سیمیار بیان کرد: در جنگ ۱۲ روزه ما در باشگاه رشد نوجوانان از نوجوانان دعوت کردیم تا در زمینه‌هایی که علاقه دارند کنش هنری داشته باشند که آمدند و اتفاقات خوبی رقم خورد.
وی تصریح کرد: این فعالیت‌ها در قالب «میکرورسانه جنگه مگه» شکل گرفت؛ نوجوانان تیم تشکیل دادند و تولیداتی ارائه کردند. در کنار تولید انیمیشن، تیم دیگری از نوجوانان در زمینه سناریو، اجرا و تدوین فعال شدند و خروجی کار نیز محصول خود نوجوانان بود. اساتید نیز در کنار آنان کمک کردند و میکرورسانه «جنگه مگه» در شبکه‌های مختلف بیش از یک میلیون بار دیده شد.
سیمیار اظهار کرد: این تولیدات توسط نوجوان برای نوجوان انجام شد، مسئله، اجرا و خروجی از دل نوجوانان بود و خوشبختانه با توجه به نیت خوب آنان، این تولیدات در کانال‌ها بسیار دیده شد و حتی شبکه‌های تلویزیونی نیز این تولیدات را پخش کردند؛ همچنین نماهنگ «لشگر کربلایی‌ها» از دیگر نمونه‌های این فعالیت‌هاست.
به گزارش روابط عمومی حوزه هنری قزوین، علاقه‌مندان می‌توانند از طریق اپلیکیشن «سیماوی» و پایگاه اینترنتی صدا و سیمای مرکز قزوین به تماشای مجله «ره‌پیش» بنشینند. همچنین محتوای مکتوب قسمت پنجم از فصل اول مجله «ره‌پیش» فردا در همین آدرس درج خواهد شد.
